Na ulicach miast pojawia się coraz więcej samochodów z zielonymi tablicami. Samochody elektryczne, autobusy zeroemisyjne i nowa infrastruktura ładowania to tylko wierzchołek góry lodowej – pod spodem kryją się głębokie zmiany w planowaniu urbanistycznym, które będą definiować miasta przyszłości. Wraz z wprowadzaniem stref czystego transportu w polskich metropoliach, mieszkańcy coraz częściej obserwują, jak przestrzeń miejska dostosowuje się do nowej rzeczywistości. Więcej dowiesz się z naszego artykułu!
Najważniejsze informacje:
- Strefy czystego transportu (SCT) to wyznaczone obszary w miastach, do których wjazd mają tylko pojazdy spełniające określone normy emisji.
- Podstawę prawną dla ich tworzenia stanowi ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych (2018, nowelizacja 2021 i 2024).
- Warszawa wprowadziła SCT od 1 lipca 2024 r., a Kraków planuje szeroką strefę obejmującą niemal całe miasto od 2026 r.
- Rozwój elektromobilności wymusza zmiany w infrastrukturze miejskiej, m.in. obowiązek instalacji punktów ładowania w nowych i istniejących budynkach.
Spis treści:
- Co to są strefy czystego transportu? Geneza, podstawa prawna i znaczenie
- Gdzie w Polsce są strefy czystego transportu?
- Wpływ elektromobilności na organizację przestrzeni miejskiej
- Elektromobilność w wersji miejskiej – jesteś przygotowany?
Co to są strefy czystego transportu? Geneza, podstawa prawna i znaczenie
Strefy czystego transportu, o których coraz częściej słyszysz w mediach i widzisz ich oznaczenia na ulicach, to wyznaczone obszary w miastach, do których wjazd mają wyłącznie pojazdy spełniające określone normy emisji spalin. To odpowiedź na rosnące problemy z zanieczyszczeniem powietrza i hałasem w przestrzeniach miejskich. Ich wprowadzenie ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców – w tym Twojej.
Podstawę prawną dla tworzenia stref czystego transportu w Polsce stanowi Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 roku o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która została nowelizowana w 2021 roku. Zgodnie z art. 39 tej ustawy, strefę czystego transportu można ustanowić “w celu ograniczenia negatywnego oddziaływania emisji zanieczyszczeń z transportu na zdrowie ludzi i środowisko”. Pierwotnie utworzenie SCT było dobrowolne dla gmin, jednak nowelizacja z listopada 2024 roku wprowadzila obowiązek ich tworzenia w określonych przypadkach.
Decyzja o wprowadzeniu stref wynika bezpośrednio ze zobowiązań zawartych w Krajowym Planie Odbudowy, który Polska przyjęła w 2021 roku w odpowiedzi na wymogi Komisji Europejskiej. W 2016 roku Unia Europejska wszczęła procedurę wobec Polski za przekroczenia norm jakości powietrza, szczególnie w zakresie dwutlenku azotu, w kilku największych miastach. Polski rząd zobowiązał się wówczas do wprowadzenia działań naprawczych, w tym właśnie stref czystego transportu.
Gdzie w Polsce są strefy czystego transportu?
Obecnie największe zmiany możesz zaobserwować w Warszawie. Stolica jako pierwsza wprowadziła strefę czystego transportu, która funkcjonuje od 1 lipca 2024 roku. Obejmuje ona aż 37 km² powierzchni – to około 7% całego miasta, skupionego wokół Śródmieścia i przyległych dzielnic. To nie jest symboliczny gest. To realna zmiana, którą poczujesz, gdy próbujesz dojechać do centrum starszym autem. Jeśli Twój samochód benzynowy ma ponad 27 lat, albo diesel jest starszy niż 19 lat – nie masz tam wstępu. Chyba że jesteś mieszkańcem Warszawy, który płaci podatki – wówczas masz przejściowe zwolnienie.
Ale Warszawa to tylko początek. W 2026 roku dołączy Kraków, i to w znacznie bardziej ambitnej wersji. Tam strefa obejmie niemal całe miasto w granicach IV obwodnicy. Jeśli jeździsz samochodem benzynowym wyprodukowanym przed 2005 rokiem, albo dieslem sprzed 2014 – możesz mieć poważny problem z poruszaniem się po Krakowie. Co ciekawe, miasto planuje zwolnienia dla tych mieszkańców, którzy byli właścicielami samochodów przed wejściem uchwały w życie. To oznacza, że jeśli odpowiednio wcześnie zadbasz o formalności, zyskasz więcej swobody.
Przeczytaj również: Rozwój elektromobilności w Polsce
Wpływ elektromobilności na organizację przestrzeni miejskiej
Potrzeba tworzenia stref ładowania, uprzywilejowanych pasów dla pojazdów zeroemisyjnych oraz stref czystego transportu wymusza nowe podejście do urbanistyki i organizacji ruchu.
Rozwój elektromobilności wymusza fundamentalne zmiany w infrastrukturze miejskiej. Nowe przepisy obowiązujące od 1 stycznia 2025 roku nakładają na deweloperów budynków niemieszkalnych obowiązek instalacji punktów ładowania – na każde 10 miejsc postojowych musi przypadać co najmniej jeden punkt ładowania. Z kolei właściciele istniejących budynków niemieszkalnych z parkingami powyżej 20 miejsc do końca 2024 roku musieli zainstalować co najmniej jeden punkt ładowania oraz infrastrukturę kanałową.
Elektromobilność w wersji miejskiej – jesteś przygotowany?
Być może już teraz planujesz zmianę samochodu. Może zastanawiasz się nad hybrydą, może nad elektrykiem. A może po prostu chcesz mieć święty spokój i nie martwić się zakazami wjazdu. Nie tylko unikniesz stresów, ale też zyskasz realne korzyści: dostęp do tańszego parkowania, specjalnych pasów ruchu, a czasem nawet dopłat do pojazdów.
Podsumowanie
- Strefy czystego transportu powstały w odpowiedzi na problem zanieczyszczeń powietrza i zobowiązania Polski wobec UE.
- Obowiązują już w Warszawie, a od 2026 r. zostaną wprowadzone w Krakowie w bardziej rygorystycznej formie.
- Rozwój elektromobilności to nie tylko zmiana w rodzaju pojazdów, ale także nowa infrastruktura: stacje ładowania, regulacje dotyczące budynków, reorganizacja przestrzeni miejskiej.
- Dostosowanie się do nowych przepisów i trendów może okazać się istotnym elementem codziennego życia mieszkańców dużych polskich miast.
Sprawdź powiązane artykuły:
- Stacje ładowania pojazdów elektrycznych przy sklepach Biedronka. Gdzie ich szukać?
- Stacje ładowania pojazdów elektrycznych w Częstochowie — przykłady
Przejdźmy do konkretów
Wyślij wiadomość lub zadzwoń
